اسم علمی این بیماری Alopecia areata است. ریزش موی سکهای نوعی بیماری خود ایمنی در بدن انسان است که در آن فولکولهای موی شما از بین نمیروند اما بدنتان موها را اضافی تلقی کرده و تیشه به ریشه آنها میزند. با وجود بحث و جدلهای زیاد هنوز علت اصلی این بیماری مشخص نیست. در قدیم باور بر این بود که عفونتها عامل بروز کچلی هستند که امروزه این نظریه رد شده است. گذشته از این، برای اینکه درمان درستی برای مشکل خود پیدا کنید، ابتدا باید نوع کچلیتان را تشخیص دهید. اگر ریزش موهایتان با خارش، سوزش و تورم همراه است در گروه مبتلایان کچلی سکهای قرار نمیگیرید. درست است که اسم این بیماری کچلی سکهای است اما مقدار ریزش موها ربطی به اندازه سکه ندارد و همیشه محدود به میزان اولیه ریزش نمیماند. به عبارت دیگر، شاید ناحیه کچلی در ابتدا کم باشد اما ممکن است بعداً گستردهتر شود و حتی تا کچلی کامل هم پیش برود که در این موارد درمان دشوارتر میشود. از سوی دیگر، کچلی سکهای فقط روی سر ظاهر نمیشود ممکن است ابروها و مژهها را هم کچل کند. ریش و سبیل یا دیگر نقاط بدن هم از این بیماری در امان نیستند.
علائم و تشخیص ریزش سکهای مودر این نوع ریزش مو یک یا چند لکه طاسی به شکل دایره یا سکه و گاهی بیضیشکل بهطور ناگهانی و بیخبر در سر یا ریش صورت ایجاد میشود. یعنی بیمار متوجه ریزش مو در حمام یا موقع شانه کردن نشده و چون معمولاً توام با سوزش یا خارش و درد نیست از این طریق هم به وجود آن پی نمیبرد و تا مدتها از آن بیخبر میماند تا اینکه آرایشگر یا نزدیکان آن را دیده و متذکر شوند و یا برحسب اتفاق در ضمن شانه کردن یا لمس خود بیمار آن را پیدا کند. گرچه این بیماری اکثراً بدون علامت است ولی گاهی بیماران پیدایش لکههای جدید را از روی سوزش یا خارش یک منطقه حدس میزنند. چون شکل طاسی بهصورت لکههای گرد یا بیضیشکل است آن را طاسی سکهای شکل یا لکه لکه میگویند. اگر ریزش مو محدود به یک یا چند لکه باشد آن را ریزش موی سکهای محدود میگویند. گاهی ریزش مو حالت شبکهای و تور مانند دارد که از اتصال چند لکه حاصل میشود و سرانجام گاهی موهای پشت سر و دور سر به شکل نعل اسب میریزد که علامت خیلی بدی است و خبر از پیشرفت بیماری میدهد و گاهی برعکس تمام موی سر میریزد غیر از همین نوار نعل اسبی شکل که در پشت سر باقی میماند و آن را فرم sisopho مینامند. علاوه بر شکل محدود و سکهای گاهی بیماری شکل منتشر دارد که در آن لکه مشخصی نداریم بلکه در تمام سر بعضی فولیکولهای مو زایل شده و بیماری به شکل کمپشتی موی سر خود را نشان میدهد. این بیماری را برحسب وسعت منطقه طاسی به نوع محدود و اگر تعداد لکهها زیاد باشد نوع منتشرو اگر بیش از نیمی از موی سر بریزد آن را نوع شدید مینامند. اگر تمام موی سر بریزد آن را نوع توتالیس مینامند اگر ریزش مو در ناحیه غیر از سر مانند ریش یا ابرو یا بدن پیدا شود آن را فرم خارج جمجمهای مینامند و اگر تمام موی بدن بریزد آن را نوع سرتاسری یا یونیورسالیس مینامند در این نوع علاوه بر موی سر موهای ریش، ابرو، بدن و حتی موهای داخل بینی هم میریزد.
آیا تا همیشه ادامه خواهد داشت؟کچلی سکهای گرچه گاهی میتواند تهدیدی جدی برای موهای شما محسوب شود، اما همیشه هم سمج نیست. اگر خوششانس باشید این مشکل خودبهخود بعد از گذشت مدتی خوب میشود، یعنی ابتدا ریشه موهایتان ریخته و بعد از مدتی دوباره جوانه میزند و همه موها بعد از ۳ تا ۶ ماه جایگزین میشوند. در بعضی موارد هم داستان به همین جا ختم نمیشود و به صبوری بیشتری نیاز است. در چنین مواقعی ممکن است یک قسمت شروع به ریزش کرده و قسمتهای بیشتری را درگیر کند.
در برخی مواقع هم بعد از ریزش و رویش مجدد یک ناحیه، قسمت دیگری دچار کچلی میشود. برای درمان پزشک با توجه بهشدت بیماری شیوه درمانی مناسب را انتخاب میکند و با کمک داروهای خوراکی یا تزریق دورهای داروها برای برطرف شدن مشکل تلاش میکند. اگر ناحیه کچلی محدود باشد از دورههای تزریق دارو برای درمان استفاده میشود. اگر هم هیچ کدام از این شیوهها کارساز نبود نور درمانی یا فتوتراپی را انجام میدهند تا شاید باعث رشد مجدد موهای ازدسترفته شوند. در فنوتراپی لامپهای مهتابی فرابنفش ۳ تا ۶ ماه یک روز در میان به سطح سر تابیده میشود که البته درمان تضمینی صددرصدی برای رفع کچلی نیست و ممکن است مدتی بعد از درمان فرد دوباره دچار کچلی شود. چراکه متأسفانه کچلی سکهای در برخی افراد برگشتپذیر است.
چند نکته در مورد ریزش سکهای موریزش سکهای مو موجب خرابی دائمی فولیکولهای مو نمیشود. حتی در برخی بیماران، ریزش و رویش مجدد موها بهکرات در طول زندگی اتفاق میافتد.
ریزش سکهای مو حتی ممکن است به علت وجود یک عفونت در بدن و یا به خاطر استرسهای روحی به وجود آید. اگرچه اثبات آن مشکل است، ولی بههرحال عوامل محیطی در بروز این بیماری دخالت دارند.
گاهی اولین محل شروع بیماری، پوست سر است. در بعضی افراد دیگر، اولین محل مبتلا، موهای ابرو و مژه است که بیماری با ریزش این موها آغاز میشود. این بیماری گاهی ناخنها را نیز درگیر میکند و به نظر میرسد یک واکنش خود ایمنی در افراد مستعد از نظر ژنتیکی ایجاد میشود. البته علل ژنتیکی مؤثر در این نوع ریزش مو، به عوامل متعددی بستگی دارند. پس ممکن است با سایر بیماریهای خود ایمنی همراه باشد. ابتلای ناخنها به این بیماری در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد دیده میشود.
این بیماری در دهه دوم و چهارم زندگی شیوع بیشتری دارد. سیر بیماری در افراد مختلف، متفاوت است. ممکن است بعد از چند ماه موهای جدید رشد کنند، یا در برخی افراد، ضایعات جدیدی در نقاط دیگر بروز شوند. رشد مجدد موها در ۳۴ تا ۵۰ درصد موارد و حتی گاهی تا ۸۰ درصد موارد، تا یک سال بعد از شروع بیماری، اتفاق میافتد.
آیا کودکان هم دچار ریزش سکهای مو میشوند؟این بیماری سن و سال نمیشناسد و از بچه دو تا هشت ساله تا بزرگسال را درگیر میکند. هرچه بیماری زودتر شروع شود درمان آن دشوارتر و احتمال برگشتپذیری آن بیشتر است، اما بیشترین سن شیوع آن بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی است. کچلی سکهای خانم و آقا نمیشناسد و میزان شیوع و سن شیوع آن در خانمها و آقایان برابر است.
درمان ریزش موی سکهایاز محصولات فیتو، شامپو فیتولیوم و سرمهای ضد ریزش فیتولیوم ۴ بهصورت متمرکز هفتهای دو تا سه بار، برای دو تا سه دوره توصیه میشود.