رنگ پوست بر اساس میزان رنگدانه آن تعیین میشود که معمولاً ۴ تا ۵ گروه رنگ پوست را در نژادهای مختلف میبینیم، از پوست بسیار روشن نژاد اروپایی گرفته تا پوست تیره سیاهپوستان. رنگ پوست طبیعی هر انسانی معمولاً یکدست است. ولی بیماریهای مختلف باعث میشود برخی از نواحی پوست پررنگتر یا کمرنگتر از دیگر نقاط پوست شود. در این مقاله بیشتر روی لکههای پررنگ تمرکز خواهیم کرد.
لکههای پررنگ یا هیپرپیگمانته از نظر تقسیمبندی انواع مختلفی دارد. بعضی از بدو تولد وجود دارند و قطر آنها هم از چند میلیمتری تا چند سانتیمتر است.
گاهی نیز بهصورت اکتسابی هستند یعنی بهمرور و گذشت زمان روی پوست ظاهر میشوند که به آنها اشاره میکنیم:
لکههای بعد از بروز التهابات پوستی: لکههایی هستند که هرگاه در پوست التهابی ایجاد شود پوست بهصورت رفلکسی تیره میشود. شدیدترین حالت آن بعد از آکنه است؛ یعنی وقتی جوشی از بین میرود تا مدتها ناحیه جوش به شکل یک لکه روی پوست میماند. لکههای بعد از لیزر یا سوختگیهای خفیف، بعد از گزش حشره، حساسیت به یک دارو یا گیاه و بعد از التهابهای اگزمایی از دیگر لکههای ناشی از التهاب است که لکههای موقت محسوب میشود. ولی شدت هر لکه به رنگ پوست بستگی دارد، هر چه پوست روشنتر باشد این لکهها کمرنگتر و زودگذرتر و هرچه پوست تیرهتر باشد پررنگتر و طولانیتر روی پوست میمانند. اساس درمان، شناسایی زودهنگام نوع لکه از سوی پزشک است تا زودتر از بروز لکههای جدید پیشگیری شود.
ماسک حاملگی: این نوع ماسک به شکل یک تیرگی پروانهای شکل است که در خانمها و در دوران بارداری بسیار دیده میشود و قسمت مرکزی صورت، پیشانی و پشت لب را تیره میکند. البته بندرت نیز ممکن است در مردان دیده شود. زنان آسیایی بیشتر به این نوع از لکهها مبتلا میشوند. ملاسما یا ماسک حاملگی ۲ نوع است: سطحی و عمقی.
نوع سطحی به اپیدرم محدود است و به درمانهای دارویی هم پاسخ خوبی میدهد. در نوع عمقی رنگدانه های پوستی در قسمت عمقی تجمع پیدا میکنند و طبیعی است که به درمان هم خوب پاسخ نمیدهد (برای از بین بردن لکههای عمقی باید از کرمهای روشنکننده یا کرمهای لایهبردار استفاده کرد). ملاسما بر اثر هورمون استروژن دوران بارداری یا قرصهای پیشگیری از بارداری ایجاد میشود. این لکهها با نور آفتاب شدت مییابند و بعد از درمان نیز احتمال عود وجود دارد.
ککومک: این لکهها در افرادی که پوست روشن و زمینه ژنتیک دارند دیده میشود. نور آفتاب علت اصلی ایجاد و تشدید ککومک است. معمولاً در نواحی فوقانی بدن مانند پوست صورت و دستها که بیشتر در معرض مستقیم نور آفتاب است دیده میشود. در فصول پاییز و زمستان که شدت تابش نور آفتاب ضعیفتر است، کمرنگتر و در بهار و تابستان پررنگتر میشود. ککومک با استفاده از دارو کمرنگ میشود، ولی با هر بار تماس آفتاب دوباره برمیگردد.
لکههای وابسته به سن: باور عموم این است که وجود بیماریهای کبدی باعث ایجاد این لکهها در افراد پیر یا میانسال میشود اما اینطور نیست. لکههای دوران پیری نتیجه تماس زیاد با آفتاب است و کسانی که در گذشته تماس مداوم با آفتاب داشتهاند زودتر دچار این لکهها میشود. هر چه سن بالاتر میرود پررنگتر میشود و درمان آن نیز لیزر است.
لکهها خطری ندارند
لکهها معمولاً نگرانکننده نیستند فقط شکل و ظاهر پوست را دستخوش تغییر میکنند. گرچه بعضی سرطانهای پوستی ابتدا با لکه خود را نشان میدهند، ولی اینها بهمرور برجسته میشوند و تغییر شکل میدهند، درحالیکه لکه ایجادشده شکل غیرعادی ندارد. بهترین درمان لکها استفاده از محصولات روشنکننده و بهخصوص محافظت از پوست در برابر آفتاب است.